Vertigo, kişinin kendisinin ya da çevresinin dönüyormuş gibi algılanmasıyla ortaya çıkan, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen bir denge bozukluğudur. Çoğu zaman mide bulantısı, kusma, terleme ve denge kaybı gibi belirtilerle birlikte seyreder. Vertigo tek başına bir hastalık değil; altta yatan farklı nedenlerin bir sonucu olarak ortaya çıkar.

Bu yazıda vertigo ataklarını en sık tetikleyen 7 yaygın sebebi, mekanizmalarıyla birlikte detaylı şekilde ele alıyoruz.

1. İç Kulak Kristallerinin Yer Değiştirmesi (BPPV)

Vertigonun en sık görülen nedeni benign paroksismal pozisyonel vertigodur (BPPV).

🔹 İç kulakta dengeyi sağlayan mikroskobik kristaller (otolitler), bulundukları yerden koparak yarım daire kanallarına kaçabilir.
🔹 Başın ani hareketleriyle şiddetli ama kısa süreli vertigo atakları oluşur.

Ne zaman tetikler?

• Yataktan kalkarken

• Baş sağa–sola çevrildiğinde

• Yukarı bakarken

2. İç Kulak İltihapları (Vestibüler Nörit – Labirentit)

İç kulağı veya denge sinirini etkileyen viral enfeksiyonlar vertigoya yol açabilir.

🔹 Ani başlayan, saatler veya günler süren şiddetli baş dönmesi
🔹 Genellikle üst solunum yolu enfeksiyonu sonrası görülür
🔹 Denge kaybı ve bulantı ön plandadır

Bazı hastalarda işitme kaybı ve kulak çınlaması da eşlik edebilir.

3. Stres ve Anksiyete

Psikolojik faktörler, vertigo ataklarının hem tetikleyicisi hem de şiddetlendiricisi olabilir.

🔹 Yoğun stres
🔹 Panik ataklar
🔹 Uzun süreli anksiyete

Bu durumlarda vertigo; sersemlik, boşluk hissi ve dengesizlik şeklinde algılanabilir. Organik bir neden olmasa bile belirtiler oldukça gerçek ve rahatsız edicidir.

4. Boyun Kaynaklı Problemler (Servikal Vertigo)

Boyun omurlarındaki duruş bozuklukları ve kas spazmları vertigoya neden olabilir.

🔹 Uzun süre masa başında çalışmak
🔹 Yanlış yastık kullanımı
🔹 Boyun fıtığı veya kas tutulmaları

Boyun bölgesinden beyne giden kan akışının etkilenmesi, denge merkezinde geçici bozulmalara yol açabilir.

5. Ani Baş ve Pozisyon Değişiklikleri

Özellikle sabah saatlerinde ani hareketler vertigo atağını tetikleyebilir.

🔹 Hızlı ayağa kalkmak
🔹 Aniden yatmak veya doğrulmak
🔹 Spor sırasında ani baş hareketleri

Bu durum, iç kulaktaki denge mekanizmasının ani uyarılmasıyla ilişkilidir.

6. Düşük Tansiyon ve Kan Şekeri Dalgalanmaları

Beyne giden kan akışının azalması vertigo hissine neden olabilir.

🔹 Aç kalmak
🔹 Yetersiz sıvı tüketimi
🔹 Düşük tansiyon
🔹 Ani kan şekeri düşüşleri

Özellikle sabah aç karna veya uzun süre ayakta kalındığında baş dönmesi daha belirgin hale gelir.

7. Uyku Düzensizliği ve Yorgunluk

Uyku eksikliği, sinir sistemi üzerinde doğrudan etkilidir.

🔹 Gece geç saatlere kadar uyanık kalmak
🔹 Kalitesiz uyku
🔹 Kronik yorgunluk

Bu durumlar, vertigo ataklarının daha sık ve daha şiddetli yaşanmasına neden olabilir.

Vertigo Atakları Nasıl Önlenebilir?

✔️ Ani baş hareketlerinden kaçının
✔️ Yeterli su tüketin
✔️ Düzenli uyuyun
✔️ Stresi yönetmeye çalışın
✔️ Uzun süren veya sık tekrarlayan ataklarda mutlaka uzmana başvurun

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Aşağıdaki durumlarda gecikmeden değerlendirme gerekir:

• Vertigo atakları sıklaşıyorsa

• İşitme kaybı veya kulak çınlaması eşlik ediyorsa

• Şiddetli baş ağrısı, konuşma bozukluğu, kol–bacak uyuşması varsa

• Günlük yaşamı ciddi şekilde etkiliyorsa

Sonuç

Vertigo atakları çoğu zaman kontrol altına alınabilir ve doğru neden belirlendiğinde etkili şekilde tedavi edilebilir. Önemli olan, baş dönmesini hafife almadan altta yatan sebebi doğru şekilde analiz etmektir.