Pozisyonel (Manuel) Tedaviler – Epley ve Semont Manevraları

🌀 Vertigo Pozisyonel (Manuel) Tedaviler – Epley ve Semont Manevraları

Dengeyi Yeniden Kazanmanın En Etkili ve Doğal Yolu

Vertigo (baş dönmesi), kişinin çevresindeki nesnelerin dönüyormuş gibi hissetmesine neden olan, yaşam kalitesini ciddi biçimde etkileyen bir durumdur.
Vertigonun en yaygın türlerinden biri olan BPPV (Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo), iç kulaktaki denge kristallerinin (otokonilerin) yer değiştirmesi sonucu oluşur.

Bu durumda kişi başını belli bir yöne çevirdiğinde, birkaç saniyelik şiddetli dönme hissi yaşar.
İyi haber şu ki: BPPV tipi vertigo, ilaç veya cerrahiye gerek kalmadan, yalnızca doğru uygulanan pozisyonel manevralarla tedavi edilebilir.

Bu makalede, Epley ve Semont manevralarının nasıl çalıştığını, kimlere uygulandığını ve tedavi sürecinin nasıl ilerlediğini detaylıca bulacaksınız.

🔹 Pozisyonel Vertigo (BPPV) Nedir?

Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV), baş hareketleriyle tetiklenen kısa süreli baş dönmesi ataklarıyla karakterizedir.
En sık neden, iç kulakta yer alan denge kristallerinin (otokonilerin), yarım daire kanallarına düşmesidir.

Normalde bu kristaller vücudun hareketini algılamaya yardımcı olur. Ancak yanlış yere hareket ettiklerinde, beyne yanlış denge sinyalleri gönderirler.
Sonuç: Baş hareketiyle birlikte aniden başlayan, birkaç saniye süren dönme hissi, mide bulantısı ve dengesizlik.

Bu tip vertigoda en etkili tedavi yöntemi, kristalleri yeniden yerine yönlendiren manuel manevralardır.

🔹 Pozisyonel (Manuel) Tedavi Nedir?

Pozisyonel tedaviler, baş ve vücudun belirli açılarda ve sıralı hareket ettirilmesiyle, yerinden oynamış kristallerin (otokonilerin) iç kulakta doğru konuma geri gönderilmesini sağlar.

Bu yöntemler:

• İlaçsız,

• Ameliyatsız,

• Ağrısızdır.

Deneyimli bir hekim veya fizyoterapist tarafından uygulandığında, çoğu hastada ilk seansta tam iyileşme sağlanabilir.

En sık kullanılan iki yöntem:
👉 Epley Manevrası
👉 Semont Manevrası

💫 Epley Manevrası Nedir?

(Canalith Repositioning Procedure)

Epley manevrası, 1980’lerde Dr. John Epley tarafından geliştirilmiş ve günümüzde BPPV tedavisinde altın standart kabul edilmiştir.
Amaç, yarım daire kanalı içinde serbestçe dolaşan kristalleri, utrikül adı verilen doğal bölgesine geri yönlendirmektir.

🔸 Epley Manevrası Nasıl Uygulanır?

1. Hasta oturur pozisyondayken, baş 45° dönük olarak sırtüstü yatırılır.

2. Baş, hızlı ve kontrollü bir şekilde farklı açılarda çevrilir.

3. Her pozisyonda 30–60 saniye beklenir, kristallerin hareket etmesi sağlanır.

4. Son olarak hasta yavaşça oturur pozisyona getirilir.

Bu işlem toplamda 3–5 dakika sürer.
Uygulama sonrasında baş dönmesi kısa süreli olarak tetiklenebilir, ancak bu beklenen bir durumdur.
Kristaller yerine oturduğunda, baş dönmesi tamamen kaybolur.

🔸 Epley Manevrasının Avantajları:

• %85–95 oranında başarı sağlar.

• Tek seansta sonuç alınabilir.

• İlaç veya cerrahi gerektirmez.

• Etkili, güvenli ve kısa sürelidir.

🌿 Semont Manevrası Nedir?

(Liberatory Maneuver)

Semont manevrası, Epley’e benzer şekilde kristalleri yerine yönlendiren bir başka etkili yöntemdir.
Dr. Alain Semont tarafından geliştirilen bu teknik, özellikle posterior kanal BPPV vakalarında tercih edilir.

🔸 Semont Manevrası Nasıl Uygulanır?

1. Hasta oturur pozisyondayken baş 45° çevrilir.

2. Hızlıca bir yana yatırılır ve bu pozisyonda 30 saniye beklenir.

3. Ardından baş pozisyonu değiştirilmeden, aynı hızla karşı tarafa çevrilir.

4. Bu pozisyonda da 30 saniye beklenir ve hasta yavaşça oturtulur.

Bu hızlı ve kontrollü hareketler sayesinde kristaller serbest kalır ve iç kulakta doğru konuma geri döner.

🔸 Semont Manevrasının Avantajları:

• Hızlı uygulanır (1–2 dakika)

• Tek seansta etkili olabilir

• Kristal hareketini kolaylaştırır

• Vestibüler adaptasyonu hızlandırır

🔹 Hangi Hastalara Uygulanabilir?

Epley veya Semont manevraları, genellikle BPPV (pozisyonel vertigo) tanısı konulan hastalarda uygulanır.
Aşağıdaki durumlarda etkilidir:

• Baş pozisyonuna bağlı dönme hissi yaşayanlar

• Özellikle yatakta dönerken veya eğilirken baş dönmesi hissedenler

• Kısa süreli ama tekrarlayıcı vertigo atakları olanlar

• Vestibüler sistem hasarı olmayan hastalar

Ancak boyun fıtığı, omurga problemi, kalp hastalığı olan kişilerde dikkatli uygulanmalıdır.

🔹 Tedavi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Epley veya Semont manevrası sonrası:

• 24 saat boyunca ani baş hareketlerinden kaçınılmalıdır.

• Gece yarı oturur pozisyonda uyunabilir.

• Tedavi sonrası birkaç gün hafif dengesizlik hissi normaldir.

• Gerekirse 1 hafta sonra kontrol muayenesi yapılır.

Bazı hastalarda kristallerin yeniden yerinden oynaması durumunda, manevra tekrarlanabilir.

🔹 Evde Uygulama Mümkün mü?

Epley manevrasının bazı basitleştirilmiş versiyonları evde uygulanabilir; ancak doğru açı, hız ve pozisyon bilgisi çok önemlidir.
Yanlış uygulanırsa kristaller başka bir kanala geçebilir ve şikâyetler artabilir.

Bu nedenle ilk uygulama mutlaka uzman eşliğinde yapılmalıdır.
Uzman, hastaya evde yapabileceği güvenli egzersizleri ayrıca öğretir.

🔹 Pozisyonel Tedavinin Etkinliği

Bilimsel araştırmalar, pozisyonel manevraların BPPV tedavisinde %90’ın üzerinde başarı sağladığını göstermektedir.
Hastaların çoğu, ilk uygulamadan sonraki 24 saat içinde baş dönmesinden tamamen kurtulur.
Tekrarlayan vakalarda ikinci veya üçüncü seansla tam iyileşme elde edilir.

Bu yöntem, dünya genelinde “ilaçsız vertigo tedavisinin en etkili yöntemi” olarak kabul edilir.

🔹 Epley ve Semont Manevralarının Farkı

Her iki yöntemin ortak amacı, iç kulak kristallerini doğal konumuna getirmektir.

🔹 Tedavi Sonrası Destekleyici Egzersizler

Pozisyonel manevralar sonrasında, denge sisteminin yeniden adapte olabilmesi için vestibüler rehabilitasyon egzersizleri uygulanabilir.
Bu egzersizler, iç kulak – göz – kas koordinasyonunu güçlendirir ve yeniden vertigo atağı yaşanmasını önler.

Örneğin:

• Brandt-Daroff egzersizleri

• Göz odaklama egzersizleri

• Baş hareketi koordinasyon çalışmaları

🔹 Sonuç: Doğru Manevra, Kalıcı Denge

Pozisyonel vertigo, doğru tanı konulduğunda cerrahi ya da uzun süreli ilaç tedavisine gerek kalmadan tedavi edilebilir.
Epley ve Semont manevraları, kısa sürede etkili sonuçlar sağlayan, güvenli ve bilimsel yöntemlerdir.

Doğru ellerde uygulandığında hastaların büyük çoğunluğu ilk seansta denge hissini yeniden kazanır.
Bu nedenle, baş pozisyonuyla tetiklenen ani baş dönmesi yaşayan herkesin, vakit kaybetmeden KBB veya vestibüler rehabilitasyon uzmanına başvurması önerilir.

🔍 SEO Anahtar Kelimeler: